Đơn vị tiền Trung Quốc là gì? Mệnh giá, vai trò của tiền Trung Quốc

Nhân dân tệ là đơn vị tiền Trung Quốc chính thức, đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế toàn cầu. Bài viết này cung cấp thông tin toàn diện về tiền tệ Trung Quốc, từ lịch sử, đặc điểm, mệnh giá đến vai trò quốc tế của nó. Hiểu biết về đồng tiền Trung Quốc giúp doanh nghiệp và du khách Việt Nam giao dịch hiệu quả với thị trường lớn nhất châu Á. Hãy cùng Doanhnhan.edu.vn tìm hiểu chi tiết trong bài viết này.

Tổng quan về nhân dân tệ – đơn vị tiền tệ Trung Quốc

Nhân dân tệ (人民币 – rénmínbì) là tên gọi chính thức của tiền của Trung Quốc. Trong giao dịch quốc tế, đồng tiền này được viết tắt là RMB (Renminbi) và có mã quốc tế là CNY theo tiêu chuẩn ISO-4217. Ký hiệu tiền Trung Quốc phổ biến là ¥, tuy nhiên ký hiệu này cũng được sử dụng cho đồng Yên Nhật nên đôi khi gây nhầm lẫn trong giao dịch quốc tế.

Hệ thống đơn vị tiền Trung Quốc bao gồm ba đơn vị cơ bản:

• Nguyên (元 – yuán): Đơn vị cơ bản
• Hào (角 – jiǎo): 1 Nguyên = 10 Hào
• Xu (分 – fēn): 1 Hào = 10 Xu

Trong giao tiếp hàng ngày, người Trung Quốc thường gọi đơn vị Nguyên là “Kuài” (块), tương tự cách người Việt gọi “đồng” thành “đồng bạc”. Điều này giúp du khách Việt Nam hiểu rõ hơn khi nghe người bản địa trao đổi về giá cả.

Người Trung Quốc bắt đầu sử dụng Nhân dân tệ từ ngày 1 tháng 12 năm 1948, trước khi nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa chính thức thành lập. Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (People’s Bank of China – PBOC) là cơ quan duy nhất có quyền phát hành tiền tệ Trung Quốc. Ban đầu, việc phát hành Nhân dân tệ nhằm thống nhất hệ thống tiền tệ quốc gia sau thời kỳ nội chiến và lạm phát cao.

Hiện nay, Nhân dân tệ không chỉ là phương tiện thanh toán trong nước mà còn đang dần khẳng định vị thế trong hệ thống tài chính quốc tế. Năm 2016, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã chính thức đưa Nhân dân tệ vào giỏ tiền tệ của Quyền rút vốn đặc biệt (SDR), công nhận vai trò của đồng tiền Trung Quốc trong thương mại toàn cầu.

Các mệnh giá và đặc điểm của tiền Trung Quốc

Tiền giấy và đặc điểm nhận dạng

Mệnh giá tiền Trung Quốc trong hệ thống tiền giấy hiện đại bao gồm các loại sau:

• 1 Nguyên (¥1): Màu chủ đạo là xanh lá, hình ảnh chính là Tây Hồ ở Hàng Châu
• 5 Nguyên (¥5): Màu tím và nâu, mặt sau in hình núi Thái Sơn
• 10 Nguyên (¥10): Màu xanh dương, mặt sau in hình Trường Giang
• 20 Nguyên (¥20): Màu nâu đỏ, mặt sau in hình Quế Lâm
• 50 Nguyên (¥50): Màu xanh lục và nâu, mặt sau in hình Potala ở Tây Tạng
• 100 Nguyên (¥100): Màu đỏ và tím, mặt sau in hình Đại Lễ Đường

Tất cả các mệnh giá tiền giấy Nhân dân tệ đều có chân dung Chủ tịch Mao Trạch Đông ở mặt trước. Điều này khác với tiền nhiều quốc gia khác thường sử dụng nhiều nhân vật lịch sử khác nhau trên các mệnh giá khác nhau.

Tiền giấy Trung Quốc có nhiều đặc điểm bảo mật tiên tiến để chống giả mạo. Các yếu tố bảo mật bao gồm:

1. Hình mờ: Có thể nhìn thấy khi soi lên ánh sáng
2. Dải bảo an: Dải kim loại màu bạc chạy dọc tờ tiền
3. Mực đổi màu: Số mệnh giá thay đổi màu sắc khi nhìn ở các góc độ khác nhau
4. Hoa văn nổi: Có thể cảm nhận được khi chạm vào
5. Hình ẩn: Chỉ xuất hiện khi nhìn ở góc độ nhất định

Tờ tiền mệnh giá 100 Nguyên là đối tượng bị làm giả nhiều nhất, vì vậy du khách cần đặc biệt chú ý khi giao dịch với mệnh giá này. Cách kiểm tra đơn giản là sờ vào chân dung Mao Trạch Đông, trên tiền thật sẽ có cảm giác nhám do kỹ thuật in nổi.

Tiền xu và sự phổ biến trong giao dịch

Hệ thống tiền xu của đơn vị tiền Trung Quốc hiện nay bao gồm:

• 1 Xu (1 fēn): Hiếm gặp trong lưu thông
• 2 Xu (2 fēn): Hiếm gặp trong lưu thông
• 5 Xu (5 fēn): Hiếm gặp trong lưu thông
• 1 Hào (1 jiǎo): Màu đồng, hình trang trí hoa
• 5 Hào (5 jiǎo): Màu đồng, lớn hơn đồng 1 Hào
• 1 Nguyên (¥1): Màu bạc và đồng (hai màu)

Tiền xu Trung Quốc không phổ biến ở các thành phố lớn như Bắc Kinh, Thượng Hải hay Quảng Châu. Người dân chủ yếu sử dụng tiền điện tử và tiền giấy. Tuy nhiên ở các khu vực nông thôn, tiền xu vẫn được sử dụng cho các giao dịch nhỏ.

Một đặc điểm thú vị của tiền xu Trung Quốc là thiết kế thường xuyên thay đổi qua các năm, nhưng giá trị vẫn được duy trì. Điều này khiến việc sưu tập tiền xu Trung Quốc trở thành sở thích của nhiều người.

Vai trò của nhân dân tệ trong nền kinh tế quốc tế

Nhân dân tệ đã phát triển từ một đồng tiền nội địa thành một phần quan trọng của hệ thống tài chính toàn cầu. Năm 2016, IMF chính thức đưa đồng tiền Trung Quốc vào giỏ tiền tệ SDR, đứng thứ ba sau đồng Đô la Mỹ và đồng Euro, chiếm khoảng 10.92% tỷ trọng.

Trung Quốc đang tích cực thúc đẩy quốc tế hóa Nhân dân tệ thông qua các sáng kiến:

• Thỏa thuận hoán đổi tiền tệ (Currency swap): Ký kết với hơn 30 quốc gia và vùng lãnh thổ
• Trung tâm thanh toán RMB nước ngoài: Thiết lập tại London, Frankfurt, Singapore, Hong Kong
• Hệ thống thanh toán liên ngân hàng quốc tế (CIPS): Cạnh tranh với hệ thống SWIFT
• Trái phiếu Dim Sum: Trái phiếu RMB phát hành ở nước ngoài
• Sáng kiến Vành đai và Con đường: Sử dụng RMB làm đồng tiền thanh toán

Với Việt Nam, tiền tệ Trung Quốc đóng vai trò quan trọng do hai nước có quan hệ thương mại chặt chẽ. Tỷ giá Nhân dân tệ và Việt Nam đồng thường dao động quanh mức 1¥ = 3,365 VNĐ (tỷ giá này thay đổi theo thời gian).

Doanh nghiệp Việt Nam giao dịch với đối tác Trung Quốc có thể giảm chi phí bằng cách thanh toán trực tiếp bằng Nhân dân tệ thay vì qua đồng USD. Điều này giúp tránh chi phí chuyển đổi hai lần và giảm thiểu rủi ro tỷ giá.

Phương thức thanh toán hiện đại với tiền Trung Quốc

Thanh toán điện tử và ứng dụng di động

Trung Quốc hiện là quốc gia đi đầu về thanh toán điện tử, với hai nền tảng chính là:

• Alipay (支付宝): Thuộc tập đoàn Alibaba, với hơn 900 triệu người dùng
• WeChat Pay (微信支付): Thuộc tập đoàn Tencent, tích hợp vào ứng dụng nhắn tin WeChat

Hai hệ thống này đã cách mạng hóa việc sử dụng tiền của Trung Quốc, đến mức nhiều người Trung Quốc không còn mang theo tiền mặt. Thậm chí những người bán hàng rong hoặc người ăn xin cũng sử dụng mã QR để nhận tiền.

Du khách Việt Nam có thể sử dụng các phương thức thanh toán này bằng cách:

• Liên kết thẻ quốc tế: Visa, Mastercard có thể được liên kết với Alipay hoặc WeChat Pay
• Sử dụng dịch vụ Tour Pay: Một số ngân hàng Việt Nam cung cấp dịch vụ này cho khách du lịch
• Mở tài khoản ngân hàng Trung Quốc: Nếu thường xuyên đi lại hoặc làm việc tại Trung Quốc

Đối với doanh nghiệp Việt Nam muốn bán hàng cho khách Trung Quốc, việc tích hợp các phương thức thanh toán này là rất quan trọng. Nhiều công ty cung cấp dịch vụ trung gian giúp doanh nghiệp Việt Nam nhận thanh toán từ khách hàng Trung Quốc qua Alipay hoặc WeChat Pay.

Tiền kỹ thuật số nhân dân tệ (e-CNY)

Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đang phát triển phiên bản kỹ thuật số của đơn vị tiền Trung Quốc, gọi là e-CNY hoặc DCEP (Digital Currency Electronic Payment). Đây là một trong những dự án tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC) tiên tiến nhất thế giới.

Đặc điểm của e-CNY:

• Pháp lý đầy đủ: Được công nhận là phương tiện thanh toán chính thức
• Không cần tài khoản ngân hàng: Hoạt động tương tự như tiền mặt
• Hoạt động ngoại tuyến: Có thể giao dịch khi không có kết nối internet
• Ẩn danh một phần: Mức độ ẩn danh cao hơn so với thanh toán điện tử thông thường
• Kiểm soát bởi ngân hàng trung ương: Khác với tiền điện tử phi tập trung như Bitcoin

E-CNY đã được thử nghiệm tại nhiều thành phố lớn như Thâm Quyến, Tô Châu, Bắc Kinh và Thượng Hải. Tại Thế vận hội mùa đông Bắc Kinh 2022, e-CNY đã được triển khai cho du khách quốc tế sử dụng.

Trong tương lai, e-CNY có thể trở thành công cụ quan trọng trong chiến lược quốc tế hóa tiền tệ Trung Quốc, giúp Nhân dân tệ dễ dàng được sử dụng trong giao dịch xuyên biên giới hơn.

Lưu ý khi sử dụng tiền Trung Quốc trong du lịch và kinh doanh

Khi du lịch hoặc kinh doanh với Trung Quốc, người Việt Nam cần lưu ý một số điểm sau về tiền của Trung Quốc:

• Đổi tiền chính thức: Nên đổi tiền tại ngân hàng hoặc điểm đổi tiền được cấp phép để tránh tiền giả
• Kiểm tra tiền: Học cách nhận biết ký hiệu nhân dân tệ và các đặc điểm bảo mật trên tiền Trung Quốc
• Chuẩn bị phương thức thanh toán điện tử: Cài đặt và liên kết thẻ với Alipay hoặc WeChat Pay trước khi đến Trung Quốc
• Quy định hải quan: Lưu ý giới hạn mang tiền mặt qua biên giới:
  • Khi vào Trung Quốc: Không quá 20,000 Nhân dân tệ hoặc tương đương 5,000 USD
  • Khi rời Trung Quốc: Phải khai báo nếu mang trên 20,000 Nhân dân tệ hoặc 5,000 USD
• Tỷ giá hối đoái: Theo dõi tỷ giá giữa VND và CNY để đảm bảo thời điểm đổi tiền thuận lợi
• Phí giao dịch quốc tế: Lưu ý các khoản phí khi chuyển tiền giữa Việt Nam và Trung Quốc

Doanh nghiệp Việt Nam giao dịch thường xuyên với đối tác Trung Quốc nên mở tài khoản Nhân dân tệ tại các ngân hàng Việt Nam có quan hệ đối tác với ngân hàng Trung Quốc như Vietcombank, BIDV hoặc Agribank. Điều này giúp giảm chi phí và thời gian chuyển tiền.

Đơn vị tiền Trung Quốc – Nhân dân tệ không chỉ là phương tiện thanh toán của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới mà còn đang trở thành đồng tiền quốc tế quan trọng. Với ký hiệu nhân dân tệ ¥, đồng tiền này có hệ thống mệnh giá đa dạng, từ tiền xu nhỏ đến tiền giấy mệnh giá cao.

Đối với người Việt Nam, hiểu biết về tiền tệ Trung Quốc là rất cần thiết do quan hệ thương mại và du lịch mật thiết giữa hai quốc gia. Từ việc nhận biết các mệnh giá tiền Trung Quốc đến sử dụng các phương thức thanh toán hiện đại, những kiến thức này giúp du khách và doanh nghiệp Việt Nam giao dịch hiệu quả hơn với đối tác Trung Quốc.

Do quy định kiểm soát ngoại hối và sự khác biệt về hệ thống ngân hàng, người dùng tại Việt Nam không thể trực tiếp chuyển đổi hoặc sử dụng Nhân dân tệ (CNY) để thanh toán trên các nền tảng như Taobao, 1688 hay Tmall. Vì vậy, các dịch vụ thanh toán hộ và nạp tệ ra đời như một giải pháp tiện lợi cho những ai thường xuyên mua hàng Trung Quốc.

Các đơn vị cung cấp dịch vụ này sẽ thay mặt bạn thanh toán đơn hàng bằng tài khoản Alipay hoặc WeChat Pay nội địa, với tỷ giá quy đổi minh bạch. Ngoài ra, một số đơn vị nhập hàng Trung Quốc như Piget còn hỗ trợ nạp tệ vào ví Alipay (loại tài khoản thường hoặc tài khoản đã xác minh) giúp bạn chủ động hơn trong quá trình giao dịch. Đây là giải pháp được nhiều cá nhân và doanh nghiệp lựa chọn khi chưa có tài khoản ngân hàng Trung Quốc hoặc chưa am hiểu quy trình thanh toán nội địa.

Trong tương lai, với sự phát triển của e-CNY và các sáng kiến quốc tế hóa, vai trò của đồng tiền Trung Quốc sẽ ngày càng mở rộng trên trường quốc tế. Người Việt Nam nên chuẩn bị kiến thức và kỹ năng cần thiết để tận dụng cơ hội từ xu hướng này, đồng thời giảm thiểu các rủi ro tiềm ẩn trong giao dịch tài chính xuyên biên giới.