I. Hệ quả chuyển động xung quanh Mặt Trời của Trái Đất.
a. Chuyển động biểu kiến hàng năm của Mặt Trời.
Đường biểu diễn chuyển động biểu kiến của Mặt Trời
b. Các mùa trong năm.
c. Ngày đêm dài ngắn theo mùa và theo vĩ độ.
Các mùa theo dương lịch ở Bắc bán cầu
II. Các dạng bài tập Tính Mặt Trời lên thiên đỉnh.
* Mặt Trời lên thiên đỉnh là hiện tượng xảy ra ở những địa điểm trong vùng nội chí tuyến, từ chí tuyến Bắc đến chí tuyến Nam lúc 12h trưa. Mặt Trời ở ngay trên đỉnh đầu của một điểm, tia sáng Mặt Trời thẳng góc với đường chân trời của địa phương đó vào những ngày khác nhau.
Nguyên nhân:
* Thiết lập công thức:
Ví dụ: Tính ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh của địa điểm A có A vĩ độ
Bước 1: Đổi vĩ độ A ra giây (1).
Bước 2: Tính số ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh từ xích đạo đến vĩ độ A bằng cách lấy (1): 908 (BBC) hoặc (1): 938 (NBC).
Bước 3: Tính ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh.
Lần 2: 23/9 – số ngày đến A
Lần 2: 21/3 – số ngày đến A
Chú ý: Các tháng có 31 ngày: Tháng I, III, V, VII, VIII, X, XII.
Các tháng có 30 ngày: Tháng IV, VI, IX, XI.
Tháng II chỉ có 28 ngày hoặc 29 ngày.
III. Bài tập vận dụng tính ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh.
3.1. Để biết được Mặt Trời lên thiên đỉnh của các địa điểm ta tính như sau:
a. Ở Bắc bán cầu: Từ ngày 21/3 đến 23/9: Mặt Trời lần lượt lên thiên đỉnh tại xích đạo và các vĩ độ trong vùng nội chí tuyến ở Bắc bán cầu, xa nhất tại chí tuyến Bắc rồi trở về xích đạo mất 186 ngày.
Từ xích đạo lên chí tuyến Bắc mất 186 ngày: 2 = 93 ngày với 2327’ vĩ tuyến.
Đổi 2327’ ra giây (”) : 230 x 60’ + 27 = 1407’ x 60’’ = 84.420’’
Trong 1 ngày Mặt Trời di chuyển 1 khoảng là: 84.420’’ : 93 ngày = 908’’/ngày
Ví dụ :
Cho biết những địa điểm sau đây: Cần Thơ (1002’B), Nha Trang (1215’B), Huế ( 1626’B), Hà Nội (2102’B), TP Hồ Chí Minh (1047’B). Mặt Trời sẽ lên thiên đỉnh vào những ngày tháng năm nào trong năm ( cho phép sai số ± 1 ngày).
Bài làm
Tính Mặt Trời lên thiên đỉnh ở Cần Thơ:
Mặt Trời di chuyển biểu kiến từ xích đạo lên chí tuyến bắc hết 93 ngày: 21/3 -> 22/6 với 230 27’ = 1407’ => Vậy trong 1 ngày Mặt Trời sẽ di chuyển được: 1407’ : 93 ngày = 015’08’’ = 908’’.
Vậy Mặt Trời di chuyển biểu kiến từ xích đạo lên Cần Thơ (1002’):
100 x 60’ + 02’= 602’ x 60’’ = 36120’’.
Sẽ mất: 36120’’ : 908” = 39,7797 ≈ 40 ngày.
Hoặc thực hiện phép tính như sau:
Vậy trong 1 ngày Mặt Trời sẽ di chuyển được:
1407’ : 93 ngày = 015’08’’ = 908’’.
=> 1325’ = 805’ = 48300” sẽ mất 48300” : 908” = 53,1938 ≈ 53 ngày (làm tròn số).
Tính Mặt Trời lên thiên đỉnh ở Huế 1626’B
Vậy trong 1 ngày Mặt Trời sẽ di chuyển biểu kiến 1 góc là:
1407’: 93 ngày = 15’08’’ = 908’’.
-> Từ ngày 21/3 + 65 ngày = ngày 25/5.
-> Từ ngày 23/9 – 65 ngày = ngày 20/7
Tương tự tính các địa điểm khác
Địa điểm và vĩ độ |
Ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh |
|
Lần 1 |
Lần 2 |
|
CẦN THƠ (1002’B) |
30/4 |
14/8 |
HUẾ (1626’B) |
25/5 |
20/7 |
HÀ NỘI (2102’B) |
13/6 |
01/7 |
b. Ở Nam bán cầu: Từ ngày 23/9 đến 21/3 mất 179 ngày (năm nhuận có 180 ngày) từ xích đạo đến chí tuyến Nam mất 89 ngày hoặc 90 ngày (năm nhuận)
Tương tự như Bắc bán cầu: 1 ngày Mặt Trời đi được 84.420’’:90 ngày= 938’’/ngày
Ví dụ: Tại vĩ độ 15 N sẽ có 2 ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh. Số ngày cách xích đạo là :
150 x 60’ = 900’ x 60’’= 54000” : 938” = 57,569≈58 ngày.
Ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh cụ thể sẽ là:
3.2 Cách tính vĩ độ của một điểm khi biết ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh tại điểm đó.
Ví dụ: Tính vĩ độ điểm A, biết rằng Mặt Trời lên thiên đỉnh vào ngày 30/4.
Để tính vào ngày 30/4 Mặt Trời sẽ lên thiên đỉnh tại vĩ độ nào ta tính:
-> Tổng cộng lại thì số ngày từ 21/3 đến 30/4 là 40 ngày.
Mỗi ngày Mặt Trời chuyển động biểu kiến là 908’’.
Vậy 40 ngày là 908’’x 40 = 36320’’=105’20’’
Vào khoảng thời gian có ngày 30/4 là thời điểm Mặt Trời đang chuyển động biểu kiến từ xích đạo lên chí tuyến Bắc. Do vậy vào ngày 30/4 Mặt Trời sẽ lên thiên đỉnh ở vĩ độ: 105’20’’ vĩ Bắc.
Tương tự ta có cách tính cho những vĩ độ khác vào những thời điểm khác.
3.3. Cách tính ngày mà Mặt Trời lên thiên đỉnh tại một vĩ độ cho trước.
{— Nội dung phần 3.3: cách tính ngày mà Mặt trời lên thiên đỉnh tại một vĩ độ cho trước của tài liệu Phương pháp giải các dạng bài tập Tính ngày Mặt trời lên thiên đỉnh Địa lí 10 vui lòng xem ở phần xem online hoặc tải về –}
Trên đây là trích dẫn 1 phần nội dung tài liệu Phương pháp giải các dạng bài tập Tính ngày Mặt trời lên thiên đỉnh Địa lí 10. Để xem toàn bộ nội dung các em đăng nhập vào trang hoc247.net để tải tài liệu về máy tính.
Hy vọng tài liệu này sẽ giúp các em học sinh ôn tập tốt và đạt thành tích cao trong học tập .
Các em quan tâm có thể tham khảo thêm các tài liệu cùng chuyên mục:
Chúc các em học tập tốt !